هزینه‌های جنبی برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و تعیین عوامل موثر بر آن در شهرستان ممسنی

هدف اصلی این مطالعه برآورد هزینه‌های جانبی برداشت بی‌رویه‌ی آب زیرزمینی و تعیین عوامل موثر بر آن در شهرستان ممسنی است. آمار و اطلاعات مورد نیاز از 135 نفر از کشاورزان بخش رستم شهرستان ممسنی از طریق نمونه‌گیری تصادفی فراهم شد. نخست احتمال شرطی و سپس تمایل به پرداخت نهایی کشاورزان در سرمایه‌گذاری برای حفر چاه و یا افزایش عمق چاه‌های قبلی به عنوان تقریب نزدیکی از هزینه‌ی جانبی منفی با استفاده از الگوهای لاجیت و توبیت برآورد شد. نتایج نشان داد تمایل به پرداخت کشاورزان برای سرمایه‌گذاری در حفر چاه برای برداشت آب، بیانگر میزان اثرات جانبی منفی بالایی است که کشاورز با برداشت بی‌رویه‌ی آب زیرزمینی بر جامعه تحمیل می‌کند و غیرقابل جبران است. هم‌چنین بیش‌ترین تاثیر را متغیرهای اعتبارات، اندازه‌ی دارایی، نسبت سطح آبیاری شده‌ی محصولات جالیزی و سبزی و سپس نسبت سطح آبیاری شده‌ی غلات بر تمایل به پرداخت کشاورزان برای سرمایه‌گذاری و یا اثرات جانبی منفی داشت. این بیانگر آن است که با وجود کم‌آبی، الگوی کشت به سمت محصولاتی با نیاز آبی بالا و به تقریب سودآور تغییر یافته است. هم‌چنین سطح آستانه‌ای از دارایی که کشاورز تمایل پیدا می‌کند بعد از این سطح در حفر چاه سرمایه‌گذاری کند، 76/4 هکتار تعیین شد. بر اساس این یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که سیاست‌های دولت در زمینه‌ی آسان‌سازی عرضه‌ی آب، منجر به افزایش اثرات جانبی منفی شده است. به سخن دیگر، در صورتی که سیاست‌گذاری‌ها ناهماهنگ بوده و هم‌زمان با افزایش سیاست‌های حمایتی بخش کشاورزی، سیاست‌های حفاظت از منابع آب دنبال نشود، پی‌آمدی به جز تخریب منابع نخواهد داشت.